Ekonomist Mahfi Eğilmez, AK Parti’nin ekonomide üç kırmızı çizgisi olduğunu yazdı; bütçe açığı, büyüme oranı ve faiz. Ekonomi yönetiminin büyüme hedefleri ile faiz ve enflasyon politikaları arasındaki çelişkinin AK Parti hükümetini zor durumda bırakan sonuçlar yarattığına dikkat çeken Emelmez, “Merkez Bankası faizleri düşük tuttuğu için enflasyonun önüne geçemiyor. , insanlar ihtiyacı olan veya olmayan her şeyi almak için paradan kaçıyor ve bu yaklaşım enflasyonu yukarı çekiyor.” diye yazdı.
Mahfi Eğilmez’in “AKP’nin ekonomideki kırmızı çizgileri” başlıklı yazısının ilgili bölümü şöyle:
“AKP iktidara geldiğinde bu sorunu gerçek olarak okudu ve sebebinin bütçe açıklarının kontrol altına alınamaması olduğunu gördü. Bundan sonraki tüm politikalarının önceliği her zaman bütçe açığını düşük tutmak oldu. Maastricht kriteri olarak belirlenen yüzde 3 tavanı AKP hükümetleri 2005’te bu sınırın altına düştü. yirmi yılı aşkın süredir.
Büyümenin kırmızı çizgi olarak kabul edilmesi, büyüme hızının ortasındaki pozitif ilgiden ve seçimlerde hükümetin aldığı oy oranından kaynaklanmaktadır. Bu konuyla ilgili daha önceki yazılarımda bu bağlantıyı incelemiş ve iki değişken arasındaki korelasyon katsayısını 0.81 olarak hesaplamıştım. Büyümenin yüzde 5 ve üzeri olduğu dönemlerde Türkiye’de piyasada çok fazla düşünülmüyor işsizlik oranı artmıyor hatta azalıyor. Yüzde 5, bir anlamda Türkiye için potansiyel çıktının sağladığı büyüme oranı olarak değerlendirilebilir. AKP başından beri bu ilginin farkında ve değeri ne olursa olsun büyümeyi ortalama yüzde 5’lerde tutmayı hedefliyor. Nitekim AKP, 20 yılı aşkın iktidarının ardından ortalama yüzde 5,5’lik bir büyüme yakaladı. Oy kayıpları, büyümenin küçülme eğiliminde olduğu veya düşük kaldığı yıllarda meydana geldi. Dolayısıyla büyüme AKP için ikinci kırmızı çizgiyi oluşturuyor.
Bu ikisinin dışındaki göstergeler, bu yirmi yıllık süreçte hiç bu kadar değerli olmamıştı. Örneğin enflasyonla mücadele hep ön plana çıkmış gibi görünse de asıl amaç bütçe açığını korumak ve büyümeyi artırmak olduğu için enflasyonla mücadele lafta kaldı. Çünkü enflasyonla ciddi çaba, en başta büyümeden fedakârlık getirecek bir faiz artışını zorunlu kılıyor. Bu noktada faiz üçüncü bir kırmızı çizgi olarak karşımıza çıkıyor.
Faiz oranı, yatırımlar için düşük olması gereken bir göstergedir. Çünkü yatırımlarda kullanılacak sermayenin maliyeti o yatırımdan elde edilecek getiriden yüksek ise yatırım yapmak mantıklı olmayacaktır. O dönemde yatırımcı parasını yatırım yapmak yerine faizde kullanmayı tercih ediyor. Yatırımın olmadığı yerde bile büyüme kapasite artışıyla sınırlı kalıyor ve bir noktadan öteye geçemiyor. Bu durumda faiz oranları düşük kalmalıdır.
Bu noktada bazı çelişkilerle karşılaşıyoruz: AKP oy oranını düşürmemek için büyümeyi yüksek tutmak zorunda. Merkez Bankası, hükümetin büyüme yaklaşımını desteklemek için politika faizini düşük tutunca bu kez enflasyon patlıyor. Seçimlerde verilen sözler yerine getirilip kamu harcamaları artacağı için bütçe açığı da artacaktır. Bu noktada çelişkileri gidermek için denk bütçe çarpanı devreye girmektedir.
(…) Enflasyonla mücadelede talebi azaltacak politikalar büyümeyi de azaltacaktır ve hükümet böyle bir durumu istemediği için iki yıldır denk bütçe çarpanı ile büyümeyi savunmaya çalışmaktadır. Bunu yaparken bir yandan kamu harcamalarını artırarak iç talebi ve ekonomiyi hareketlendirirken diğer yandan bütçe açığındaki artışın ve bunun enflasyona katkısının önüne geçmek için vergi gelirlerini sonuna kadar artırmaktadır. Böylece dengeli bütçe çarpanı kullanarak hem büyümeyi yüksek tutar hem de bütçe açığını artırmaz.
(…) Türkiye iki yıldır bu modeli deniyor. Ancak, bu model burada açıklandığı gibi olumlu etkiler üretmez. Merkez Bankası faizi düşük tuttuğu için enflasyonu engelleyemiyor, insanlar paradan kaçarak ihtiyacı olan ya da olmayan her şeyi almaya koşuyor ve bu yaklaşım enflasyonu yukarı çekiyor.” (HABER MERKEZİ)
