24 Nisan 1915 olaylarının yıldönümünde Beyaz Saray tarafından yapılan yazılı yaşananlar yeniden “soykırım” olarak tanımlandı. Türkiye Dışişleri Bakanlığı ise “Tarihi gerçekleri çarpıtan bu açıklamalar uluslararası hukuka da aykırıdır” diyerek, kullanılan ifadelere tepki gösterdi.
Ermenice “Büyük Felaket” anlamına gelen “Meds Yeghern” tanımının kullanıldığı, ABD Başkanı Joe Biden’ın imzasıyla yayımlanan Beyaz Saray açıklamasında, “Meds Yeghern – Ermeni soykırımı – sırasında kaybedilen hayatları anıyoruz ve asla unutmama taahhüdümüzü yeniliyoruz” ifadeleri kullanıldı.
Biden yönetimi tarafından geçen yıllarda yayımlanan açıklamayla çok benzer ifadelerin kullanıldığı açıklamada İstanbul’dan “Konstantinapolis” olarak bahsedilirken; “Zulüm kampanyası 24 Nisan 1915’te başladı. Osmanlı yetkilileri Konstantinapolis’te Ermeni aydınları ve cemaat liderlerini tutukladı. Bunu izleyen yıllarda bir buçuk milyon Ermeni sınır dışı edildi, katledildi ya da ölüme yürütüldü. Bu, Ermeni ailelerini sonsuza dek etkileyen ve nesilleri sonuna kadar değiştiren bir trajediydi” denildi.
Geçen yıl 1915 olayları için “sistematik bir şiddet kampanyası” ifadesi kullanılmıştı.
Beyaz Saray’ın açıklaması şöyle devam etti: “Bu trajediyi anarken, aynı zamanda Ermeni toplumunun dayanıklılığını da onurlandırıyoruz. İnsanlık tarihinin en karanlık dönemlerinden birine katlanmak zorunda kaldıktan sonra, kurtulanlar dünyamıza daha iyi bir gelecek bırakmak için çalışmaya başladı. Cesaret ve kararlılıkla hayatlarını yeniden kurdular. Kültürlerini korudular. Bizimki de dahil olmak üzere dünya ülkelerinin dokusunu sağlamlaştırdılar. 109 yıl önce yaşanan mezalimin tekrar etmemesi için hikayelerini paylaşmaya devam ettiler.”
Biden imzalı açıklamanın son bölümünde “ABD’nin insan haklarını savunmaya ve hoşgörüsüzlüğe karşı sesini çıkarmaya devam edeceği” sözü de verildi.
Dışişleri Bakanlığı’ndan tepki
Dışişleri Bakanlığı, yayımladığı açıklamayla, ABD ve bazı diğer ülkelerce kullanılan ifadelere tepki gösterdi.
“Bazı Ülkelerin Yetkililerince Yapılan Beyanlar Hakkında” başlıklı açıklamada; “Bazı radikal çevreleri memnun etmek amacıyla 1915 olayları hakkında yapılan tek taraflı açıklamaları reddediyoruz. Tarihi gerçekleri çarpıtan bu açıklamalar uluslararası hukuka da aykırıdır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 1915 olaylarının meşru tartışma konusu olduğunu açık biçimde kayda geçirmiştir” denildi.
Açıklamaların “Ön yargılı ve tarafgir” olduğunu savunulan tepki metninde, bu tarz ifadelerin “iki toplum arasındaki uzlaşı çabalarına zarar verdiği ve nefret suçları işlemeye meyilli radikal grupları da cesaretlendirdiği” ifade edildi.
Dışişleri Bakanlığı’nın açıklaması “Tüm tarafları, Ortak Tarih Komisyonu kurulması önerimize ve Ermenistan ile başlatılan normalleşme sürecine destek vermeye çağırıyoruz” sözleriyle son buldu.
Savunma Bakanlığı’nın sosyal medya hesabından paylaşılan bir mesajda ise “Sözde Ermeni Soykırımı” olarak adlandırılan ancak savunmasız ve masum Türklerin hunharca katledildiği olaylarda hayatını kaybedenleri rahmetle anıyoruz” ifadelerine yer verildi.
Fransa da yeniden ‘soykırım’ dedi
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da X hesabından konuya değindi.
Macron, “Fransa bugün 1915 Ermeni soykırımının 109. yıldönümünü anıyor. Katliamların, tehcirlerin ve zulümlerin kurbanlarının anısını canlı tutalım. Unutmayalım. Fransızlar ve Ermeniler sonsuza kadar birbirlerine bağlıdır” diye yazdı.
